Op maandagavond 20 januari 2020 vond in TivoliVredenburg te Utrecht de jaarlijkse bijeenkomst van In Vrijheid Verbonden plaats in aanwezigheid van HKH Prinses Beatrix. Zo’n driehonderd joden, christenen, moslims, hindoes, boeddhisten en humanisten kwamen bijeen rond het thema ’75 jaar Vrijheid’. Namens de oud-katholieke kerk van Nederland nam emeritus-aartsbisschop van Utrecht, mgr. dr. Joris Vercammen, deel aan deze bijeenkomst. Pastoor Rudolf Scheltinga was ook aanwezig.
“We denken hierbij aan de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog, de dankbaarheid dat we in vrijheid kunnen leven en aan de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid om deze vrijheid door te geven aan de volgende generaties”, zei Bikram Lalbahadoersing voorzitter van In Vrijheid Verbonden.
Religieuze onwetendheid
Lalbahadoersing loofde de gemeente Utrecht die het jaarlijkse evenement faciliteert. “We hebben de gemeente Utrecht mee. Ga zo door burgemeester!” Burgemeester van Zanen hekelde de religieuze onwetendheid van mensen. “Daarom zijn contacten zo belangrijk”, zei Van Zanen. Als voorbeeld noemde hij het initiatief Utrecht en Dialoog. Van Zanen: “Van die initiatieven, klein en groot, moeten we het hebben!”
Jonge generatie
Lalbahadoersing vertelde dat In Vrijheid Verbonden vooral bezig is met het bouwen van bruggen, onder meer van de gevestigde generatie naar de jonge generatie. Daarom had de organisatie Jesse Klaver uitgenodigd, fractievoorzitter van Groen Links in de Tweede Kamer. Lalbahadoersing: “Jesse Klaver is één van de spraakmakendste jonge politici. Als leider uit de jongere generatie heeft hij bij tal van maatschappelijke vraagstukken het publiek weten te prikkelen en aan te zetten tot bewustwording.”
Jesse Klaver: ‘vrijheid is nooit voltooid’
Klaver wees op onze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor vrijheid. “Onze vrijheid is nooit voltooid. Iedere generatie moet opnieuw invulling aan vrijheid geven”, zei hij. De Franse verzetsstrijder Hessel leerde hem dat vrijheid niet zomaar een ideaal is. Vrijheid is een opdracht. Dat geldt ook voor vrede. Klaver haalde oud-president Kennedy van de VS aan: “Vrede ligt niet verankerd in verdragen alleen. Vrede zit in de hearts and minds van alle mensen. En als het daar verdwijnt kan geen wet, geen pact, geen verdrag, geen organisatie hopen het te behouden.”
Veronachtzamen
Vrijheid is een continue proces. Klaver zei dat we de strijd voor vrijheid veronachtzamen. “Het zakendoen, het belang van onze economie is ook in het buitenlands beleid belangrijker geworden dan het hooghouden van een idee en het nastreven van een ideaal. Mensenrechten zijn bij handelsmissies te vaak een puntje voor de rondvraag. Ontwikkelingssamenwerking doen we vooral als ons eigen bedrijfsleven eraan verdient. En hoe hol zijn onze woorden over mensenrechten geworden, als we ingrijpen zodra er oliebelangen in het spel zijn of vluchtelingenstromen onze kant op komen, maar onze ogen sluiten voor geweld en onderdrukking als het maar ver van ons bed is.”
Vorm geven
Klaver wees op universele mensenrechten en de noodzaak om daar sociale rechten aan toe te voegen als integraal en onlosmakelijk verbonden onderdeel. Klaver: “Want wat heb je aan vrijheid als je geen dak boven je hoofd hebt!” Vervolgens legde hij uit dat vrijheid niet de afwezigheid is van onderdrukking maar de mogelijkheid om je leven zelf vorm te kunnen geven. Klaver: “Dat idee vormt de fundering van onze naoorlogse maatschappij. Het is de onderbouwing van de verzorgingsstaat. Het sociaal contract dat onze samenleving al die tijd bij elkaar heeft gehouden, maar nu scheuren en barsten laat zien.”
Hoopvol
Klaver pleitte voor broederschap in plaats van haat en verdeeldheid. “Er is iets universeels in ons wat ons verbindt!” Daarom wint vrijheid op den duur altijd. Daarom is hij hoopvol. Omdat het bevrijdingsideaal voortleeft in ieder van ons. Klaver putte ook hoop uit In Vrijheid Verbonden. “Mensen, die niet aan verschillende overzijden blijven staan en elkaar vermijden. Maar mensen die een brug hebben geslagen, en als buren samenleven.” Ter vergelijking citeerde hij dichter Martinus Nijhoff over de brug bij Bommel. “Die vernieuwde brug maakt dat de twee overzijden nu buren zijn!”
Presentaties over vrijheid
Vanuit de zes religies en levensbeschouwingen waren er voordrachten over vrijheid.
Kees Posthumus speelde een scene uit zijn voorstelling ‘Paulus in het oog van de storm’ waarin Paulus wordt gepresenteerd als de apostel van de vrijheid. Vanaf het moment dat hij het licht heeft gezien en een stem heeft gehoord, verkondigt Paulus gepassioneerd en onvermoeibaar de vrijheid voor ieder mens.
Een zanggroep van imams zong begeleidt door trommels en een fluit: “U bent als een maan. U bent als een toverlicht!” De imams prezen de vrijheid en verwezen daarbij naar Jezus, Mozes en Jacob die hen daarbij helpen. De slotnoot viel in het applaus.
Standup comedian Maarten van den Berg werd vooraf door de organisatoren gezegd geen grappen over anderen te maken. De humanist Van den Berg vond dat maar niks. “Aanhangers van religies en levensbeschouwingen kunnen heel wat van elkaar hebben”, zei hij. Dat gold trouwens ook voor het Koninklijk Huis dat Van den Berg vergeleek met een godsdienst. “Het verbindt ook en zolang we er in geloven zullen de collectezakken gevuld zijn”, grapte hij. Hij riep de volgelingen van de verschillende religies en levensbeschouwingen op niet bang te zijn maar nieuwsgierig. “Een plek waar niet alles gezegd kan worden leidt niet tot vertrouwen”.
De boeddhisten Jorieke Rijsenbilt, Ellen Starmans en Floris Derkcsen vertelden, begeleidt door een klankschaal, dat als je innerlijk vrij bent niemand je vrijheid kan afnemen. Met het publiek zongen ze: “In, out, deep, slow, calm, ease, smile, release, present moment, wonderful moment.”
De Joodse Anna-Marie van Hilst vertelde over buren-projecten. “Ga af en toe eens kijken bij je buren”, riep ze op. Ze voegde daad bij woord door vervolgens een gedicht van de christen Staring voor te dragen.
Chrada Sheoratan voerde een Zuid Indiase tempeldans uit waarin ze de zachtheid van God Krishna verbeelde. De dans ging gepaard met een tekst van de Dalai Lama. “When we feel love and kindness toward others, it not only makes others feel loved and cared for, but it helps us also to develop inner happiness and peace”.
Gedicht
Op het einde van de bijeenkomst kreeg prinses Beatrix een gedicht aangeboden van Anne Broeksma van het Utrechts Stadsdichtersgilde. Broeksma droeg haar gedicht over vrijheid zelf voor.
Tijdens de aansluitende receptie sprak prinses Beatrix met jong volwassenen uit de verschillende tradities verder over het thema van de dag. Vanuit de christenen namen de protestantse Hanna Wessels en de katholieke Laurens Verbeek aan het gesprek deel. Tot slot nam prinses Beatrix afscheid van de organisatoren van In Vrijheid Verbonden: Bikram Lalbahadoersing (voorzitter), Simon Cohen, Rasit Bal, Carolien Balt, Caroline Suransky, Christien Crouwel, Hans Kuperus, Joris Vercammen, Jan Wessels en Berry van Oers (vice-voorzitter). Prinses Beatrix prees de organisatoren van In Vrijheid Verbonden om hetgeen ze bereikt hebben.
De prinses doelde op het begin in 2005 toen In Vrijheid Verbonden het levenslicht zag op haar initiatief bij gelegenheid van haar zilveren regeringsjubileum als Koningin. Prinses Beatrix: “Er moesten toen heel wat kloven overbrugd worden”. Ze was verheugd dat In Vrijheid Verbonden nog steeds zo veel belangstelling geniet. “Dat komt omdat u er bij bent”, zei Lalbahadoersing. “Maar als u het niet doet dan ben ik er niet!”, pareerde de prinses. “Fijn dat In Vrijheid Verbonden nog bestaat”, zei ze. “We zijn het aan de samenleving verplicht”, benadrukte Lalbahadoersing. Rond half tien stapte prinses Beatrix in de lift om naar huis te gaan. “Goed dat het door gaat!”, zei ze.
Verslag: Berry van Oers (links op de foto van prinses Beatrix met de organisatoren van in Vrijheid Verbonden), foto H. van der Feest.