Persbericht bij publicatie rapport Onderzoekscommissie

“Wij zijn blind geweest of hebben bewust weggekeken, we hebben daardoor fouten gemaakt en de pijn en het verdriet van slachtoffers versterkt. Waar zij terecht in onze kerk gehoor voor hun verhaal hadden verwacht, hebben wij hen teleurgesteld en in de kou laten staan.” Dat zei mgr. dr. Dick Schoon, bisschop van Haarlem en voorzitter van het Collegiaal Bestuur van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland, vandaag bij de presentatie van het rapport van een onafhankelijke onderzoekscommissie onder leiding van voormalig rechtbankpresident mr. Wiel Stevens over seksueel misbruik in deze kerk. De Oud-Katholieke Kerk neemt alle aanbevelingen van de commissie over en heeft al een start gemaakt met de implementatie, aldus Schoon.

De onderzoekscommissie is in opdracht van het Collegiaal Bestuur op 1 november 2017 begonnen met een onderzoek naar seksueel misbruik binnen de Oud-Katholieke Kerk. De aanleiding voor het onderzoek waren berichten die eerder dat jaar naar buiten kwamen over de betrokkenheid van twee oud-katholieke priesters bij seksueel misbruik, onder wie een priester die in Cambodja werd aangehouden op verdenking van het produceren van kinderporno. Een speciaal crisisteam kwam tot een lijst van zeven mogelijke daders van grensoverschrijdend seksueel gedrag, waarvan drie betrokken zouden geweest bij het misbruik van minderjarigen. Zes van de zeven daders zijn inmiddels overleden.

Slachtoffers

De commissie sprak met slachtoffers en andere betrokkenen en beoordeelde niet alleen de klachten maar ook de wijze waarop de kerkleiding met klachten, slachtoffers en daders was omgegaan. Alhoewel sommige zaken enkele decennia geleden speelden, keek de commissie ook naar klachten die meer recent naar voren kwamen. De vier leden van de onderzoeks-commissie zijn of waren allen betrokken bij de Klachtencommissie seksueel misbruik van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland.

“Diepe spijt”

Het Collegiaal Bestuur is “opnieuw geschokt” door de confrontatie met deze gevallen van seksueel misbruik binnen de kerk, ook omdat zij soms spelen “in het recente verleden waarvan wij zelf deel uitmaken”. “Het bekend worden van seksueel misbruik in andere kerken en maatschappelijke organisaties heeft er bij ons niet of onvoldoende toe geleid, dat wij tijdig maatregelen namen om misbruik binnen de eigen kerk te voorkomen, te erkennen en adequaat te bestrijden”, aldus bisschop Schoon. Namens het bestuur betuigt hij “diepe spijt” aan de slachtoffers en spreekt de hoop uit dat dit rapport “bijdraagt aan de erkenning die hun toekomt”.

Open dialoog

Het bestuur onderkent dat het misbruik ook onder alle gelovigen en de geestelijkheid tot “woede, schaamte en verdriet” kan leiden en het vertrouwen in de kerk en haar leiding heeft geschaad. Bisschop Schoon: “Over alles wat in dit rapport aan de orde komt, willen wij een open dialoog voeren. Wij sluiten daarbij geen enkele consequentie uit, inclusief het beraad op onze eigen positie als bisschop en leider van de kerk.”

Bouwstenen

De Oud-Katholieke Kerk omarmt alle aanbevelingen van de commissie-Stevens als “bouwstenen voor een veilige kerk” en heeft al een begin gemaakt met de uitvoering, onder andere door een meer laagdrempelige klachtenprocedure waardoor slachtoffers bij onafhankelijke vertrouwenspersonen terecht kunnen. In het verleden konden mensen klachten alleen bij de bisschoppen melden. Ook in de opleiding van kerkelijke werkers komt meer aandacht voor de preventie van misbruik en het omgaan met slachtoffers.

Cultuur

Bisschop Schoon: “Met deze en andere maatregelen willen wij de cultuur bestrijden die misbruik in onze kerk negeerde, veronachtzaamde en zelfs goedpraatte in plaats van te bestraffen.” Volgens Schoon legt het rapport cultuur- en organisatieproblemen binnen de kerk bloot die niet alleen bij seksueel misbruik een rol spelen. “Het karakteriseert onze kerk als een familiaire, hechte, democratische en liberale geloofsgemeenschap, maar maakt de keerzijde van die cultuur ook zichtbaar. Daarom willen we dit moment aangrijpen om kritisch en open in gesprek te gaan over cultuur, organisatie en bestuur van onze kerk. Dit rapport gaat niet alleen over anderen. Het gaat ook over onszelf”, aldus Schoon.  

Synode

Het rapport van de commissie-Stevens en de verklaring van het Collegiaal Bestuur zijn gepubliceerd op de website van de Oud-Katholieke Kerk (www.okkn.nl). Ook zijn alle parochies en pastores geïnformeerd over beide publicaties, sturen de bisschoppen een herderlijk schrijven over de recente ontwikkelingen en vinden er de komende weken speciale regionale bijeenkomsten plaats. Het rapport is tevens geagendeerd voor de komende landelijke synode in november van dit jaar.

Noot voor de redactie

Voor meer informatie, interviewverzoeken, etc. kunt u terecht bij Jan-Willem Wits, tel. nr. 06 131 621 36 of janwillemwits@gmail.nl. Ook interviewverzoeken voor commissievoorzitter mr. Wiel Stevens kunt u bij hem indienen.

De onderzoekscommissie bestond uit:

• Mr. G.A.M. Stevens, voorzitter. De heer Stevens vervulde voor zijn pensionering in 2010 diverse functies in de rechterlijke macht, o.a. als president van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch. Vanaf mei 2011 is hij voorzitter van de Klachtencommissie Seksueel Misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk (RKK) in Nederland.
• Mr. A.M. Denekamp-Mulder, secretaris. Mevrouw Denekamp is als juriste gespecialiseerd in klachtrecht. Zij is sinds 2008 betrokken bij de klachtenbehandeling seksueel misbruik in de RKK en vanaf 2011 lid van de Klachtencommissie van de RKK.
• Drs. L. Erftemeyer, lid. Mevrouw Erftemeyer is pedagoge met een specialisatie in slachtofferhulp en sinds 2012 lid van de Klachtencommissie Seksueel Misbruik RKK.
• Drs. A.A.M. Oostveen, lid. De heer Oostveen is psychotherapeut en klinisch psycholoog. Hij is vanaf 2011 lid geweest van de Klachtencommissie Seksueel Misbruik RKK.

Het onderzoeksrapport kunt u hier downloaden.
De volledige tekst van de persverklaring vindt u hier. 

Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 9 oktober 2018